Diz protezi dizde kireçlenme olan hastalarda uygulanan, hastalara ağrısız fonksiyon gören bir eklem kazandırmak için uygulanan bir yöntemdir. Hastaların hayat kalitesini artırır. Eğer kişinin diz ağrısı konservatif yöntemlere -ilaç, egzersiz vs..- rağmen devam ediyorsa ; ağrı nedeniyle günlük aktiviteleri kısıtlanmış, gece uykuları düzensizleşmişse, sosyal hayatını etkiliyorsa diz protezi yapılması düşünülmelidir
Diz Protezi Kime Yapılır?
Dizde kireçlenme olan hastalar diz protezi adayıdır. Şiddetli ağrısı olan, günlük aktiviteleri kısıtlanan, ve bu ağrıları diğer yöntemlere cevap vermeyen hastalarda diz protezi bir seçenektir.
Dizde Kireçlenme Olan Hastada Süreç Nasıldır?
Esas şikayet ağrıdır. Ağrı zaman içerisinde yavaş yavaş artış gösterir ancak süreç içerisinde zaman zaman akut ataklar gösterir. Akut ataklar sırasında dizde kızarıklık ısı artışı, şiddetli hassasiyet olur, yatağa bağlı kalınır. Dizde kireçlenme nin başlangıç dönemlerinde ağrı aktiviteyle artar ve istirahatle ağrı azalır. Ancak zaman geçtikçe dizdeki dejeneratif süreç ilerledikçe ağrı sürekli hal almaya başlar. Giderek yürüme mesafesi kısalır. Ağrısız yol yürüyemeyecek hale gelir. Daha ileri dönemlerde ise geceleri de ağrılar olmaya başlar ve kişi artık kronik ağrısı olan ve ağrıları nedeniyle sürekli ilaç kullanmak zorunda kalan bir hasta durumuna gelir. Kullandığı ilaçlar nedeniyle böbrek, karaciğer, mide, barsak sorunları ortaya çıkar. Hastalık komplike bir hal alır. Günlük aktiviteleri kısıtlanır sosyal hayattan soyutlanır. Zaman içinde eklemlerde şekil bozuklukları ve O- bacak gibi eğrilikler oluşur. Ağrıya bağlı değişik yürüme şekilleri görülür ve bunun sonucunda vücudun değişik yerlerinde de ağrılar ortaya çıkar. Bel ve kalça ağrıları da görülmeye başlar.
Dizde Kireçlenme Neden Olur Kireçlenme Olunca Eklemde Ne Olur?
Diz ekleminde herhangi bir nedenle inflamasyon ( mikropsuz iltihap = kandaki bazı elemanların bir olaya tepki olarak bölgeye gelmesi sonucu sıvı birikimi ) olduğunda ve bu durum bir süre kalıcı olduğunda eklem kıkırdağında destruksiyona yani bozulma- aşınmaya yol açar. Eklem kıkırdağı kendini yenileme özelliği olan bir yapı değildir ve süreç başladığında sürekli ilerler. Normalde kaygan ve pürüzsüz olan eklem kıkırdağında zedelenme olduğunda incelir ve altındaki kemik dokuya kadar hasar ilerler. Bir süre sonra kıkırdak doku tamamen kaybolduğunda altta yer alan kemikler açığa çıkar ve birbirine sürtmeye başlar. Açığa çıkan sinir uçları uyarılır şiddetli ağrılar olur eklemlerden sürtünmeye bağlı kıtırtılar duyulur. Zamanla hareketler kısıtlanır ve bacakta şekil bozuklukları gelişebilir.
Diz Protezi Çeşitleri Var Mı?
Total ve kısmi ( unikompartmantal ) dizprotezi mevcuttur. Dizde sadece bir tek kompartmanda artroz yani kireçlenme olduğu durumda unikompartmantal diz protezi tercih edilir. Diğer kompartmanlar da tutulmuşsa total diz protezi yapılır. Yani kireçlenmeden dizin neresinin ne derecede etkilenmiş olduğu önemlidir.
Diz Protezi Ameliyatı Sonrası Kaç Gün Hastanede Kalınır?
Ortalama olarak diz protezi ameliyatı sonrası hastanede kalış süresi hastanın genel durumu ve uygulanan cerrahi tekniğe göre değişmekle birlikte ortalama 3 gündür. Tercihimiz dokuya saygılı cerrahi teknik, birinci gün ayağa kalkıp yürüme, ikinci gün merdiven inip çıkma , üçüncü gün tek koltuk değneği ile sorunsuz yürüyebilir şekilde taburcu edebilmektir.
Diz Protezi Ameliyatı Sonrası Ameliyatlı Taraf Üzerine Basılabilir Mi ?
Genellikle tam yükle basılmasına izin verilir
Diz Protezi Ameliyatı Sonrası Koltuk Değneği Nekadar Kullanılır?
Ortalama 3 hafta kullanılması istenebilir. Uygulanan cerrahi ve konulan malzemeye göre ve kişinin genel durumuna göre bu süre değişkenlik gösterir
Dizde Kireçlenme Tanısı Nasıl Konur?
Genellikle hastanın dikkatli bir şekilde anlattıklarının dinlenmesiyle büyük ölçüde bir fikir sahibi olunur. Fizik muayene ile tanı şekillenir ve ayakta basarak çekilen diz grafileriyle kesinleşir. Genellikle başka bir tahlil ya da tetkik gerekli olmaz. Röntgen filmleri neticesinde yapılacak ameliyatın şekli belirlenir. Total protez mi unikompartmantal protez mi yapılacağına karar verilir.
Menisküs yırtıkları da yaşlı hastalarda kireçlenme benzeri bulguar verebilir, özellikle ileri yaştaki hastalarda gereksiz diz protezi ameliyatı yapılmasına neden olabilirler. Bu sebeple ayırıcı tanı önemlidir.
Diz Kireçlenmesi’nde İlaç Tedavisi Var Mı?
Diz kireçlenmesi nde erken dönemlerde ağrı kesici ilaçların etkisi olabilir ancak bu ilaçların sadece erken dönemlerde etkisinin olduğu ve tedavi edici bir özelliğinin olmadığı unutulmamalıdır. Hastalığın ileri dönemlerinde hastalar ilaçlara rağmen ağrıdan yakınırlar. Ayrıca kronik kullanımda bu tür ilaçların mide, böbrek, karaciğer gibi organlarda ciddi problemler yaratabileceği akılda tutulmalıdır.
Diz Kireçlenmesi’nde Egzersizin Önemi Nedir?
Genel olarak dinç, ek problemi olmayan, kilosu normal sınırlarda olan kişiler kireçlenmenin yol açtığı problemlere daha dayanıklıdırlar ayrıca ameliyat sonrası iyileşme süreci çok daha hızlı olmaktadır. Ancak egzersizin tek başına kireçlenmeye engel olduğu söylenemez.
Diz Protezi Kimlere Yapılır?
Diz protezi ameliyatı hastanın ağrısını geçirmeye, yaşam kalitesini artırmaya yönelik bir ameliyattır. Eğer kişinin ağrısı konservatif yöntemlere -ilaç, egzersiz vs..- rağmen devam ediyorsa ; ağrı nedeniyle günlük aktiviteleri kısıtlanmış, gece uykuları düzensizleşmişse, sosyal hayatını etkiliyorsa diz protezi yapılması düşünülmelidir.
Diz Protezi Nezaman, Kaç Yaşında Yapılmalıdır?
Diz protezi için ameliyatın nezaman olacağı öncelikle hastanın kendisine bağlıdır. Ağrılarım beni çok etkilemiyor, rahat uyuyorum işimi gücümü rahat yapıyorum, oturup kalkmamda sorun yaşamıyorum, tuvalete rahat oturuyorum sadece zaman zaman hafif ağrılar oluyor ilaçla geçiyor diyorsa ameliyat seçeneği için erken olabilir. Ancak bütün bunlar sırasında ağrısının olduğunu söylüyorsa ameliyat zamanı gelmiştir. Her nekadar 60 yaş ve sonrası diz protezi daha sık uygulanmaktaysa da çok daha genç hastalarda da diğer seçenekler uygulanamadığı takdirde diz protezi bir alternatiftir.
Diz Kireçlenmesinde Ameliyat Olunmazsa Ne Olur?
Diz kireçlenmesi de aynı kalça kireçlenmesi gibi kendiliğinden gerileyecek, geçecek bir hastalık değildir. Dışarıdan alınan herhangi bir ilaç veya herhangi bir fizik tedavi yöntemi de hastalığı geçirmez. Hastanın ağrıları zaman geçtikçe artar, bazen ilgili tarafta eğrilik olur. Ağrıya bağlı değişik yürüme şekilleri oluşur zamanla hastanın diğer vücut bölgelerinde de özellikle bel, sırt ve kalçalarda da ağrısı ortaya çıkar. Kullanılan ilaçlar değişik organlarda bozukluklara yol açar ve sonuçta bir tek ameliyatla son derece iyi sonuçlar alınabilecek bir hastalık oldukça komplike ve içinden çıkılması güç bir hal alır.)
Diz Kireçlenmesinde Protez Dışında Yapılabilecek Ameliyatlar Nelerdir?
A-Artroskopik Debridman:
Eğer kireçlenme ileri derecede değilse ve hekiminiz protez için erken olduğunu düşünürse bu yöntemi önerebilir. Protez ameliyatından çok daha basit bir ameliyattır. Artroskopi sonrası iyileşme süreci çok hızlıdır. Temel amaç ağrıyı azaltıp diz protezi ameliyatı zamanını ileriye ertelemektir. Ancak kireçlenmenin ileri derecede olduğu durumlarda fayda sağlamaz.
B-Osteotomi:
Kireçlenmenin sadece dizin iç tarafında olduğu genç hastalarda bu yöntem uygulanabilir. Kemikte yapılan kesiler ve düzeltmelerle yük binme aksı değiştirilir. Ancak dizin diğer kompartmanları da etkilenmişse uygulanmaz.
C-Artrodez:
Kireçlenme olan eklem yüzeylerinin kesilerek çıkarılması ve bu iki ucun bir araya getirilerek tespit edilmesi ve kaynatılması işlemidir. Dizde ağrı geçer ancak hiç hareket olmaz. Bu yöntem daha çok enfeksiyon ve tümör varlığında uygulanabilmekle beraber çok genç aktif hastalarda da yapılabilmektedir.
D-Kısmidiz Protezi (Unikondiler – Unikompartmantal):
Sadece iç kompartmanda kireçlenme olan, genelde 40 yaş üstü hastalarda uygulanan bir yöntemdir. Unikondiler diz protezleri son 20 yıldır yapılagelmektedir. Total diz protezinden daha küçük bir kesiden yapılırlar, ameliyat sonrası ağrısı daha az ve cerrahi sonrası iyileşme daha hızlıdır. Birden fazla kompartman etkilenmişse yapılmamalıdır.
Diz Protezi Sonuçları Nasıldır?
Diz protezi sonuçları oldukça tatminkardır. Uzun süreli takiplerde %95in üzerinde başarı elde edilmiştir. Ağrı çoğunlukla yoktur. Koltuk değnekleri olmadan rahatlıkla yürüyüp kontakt olmayan sporlar yapabilirler.
Diz Protezi Eskir Mi?
Vücuttaki tüm yapıların ve insan bedeninin bir ömrü olduğu gibi diz protezinin de bir ömrü vardır. Kullanıma, konulan malzemeye ve yapılan cerrahinin kalitesine göre değişmekle birlikte genellikle 15-20 sene sorun görülmesi beklenmez.
Diz Protezi Eskidiğinde Ne Yapılır?
Her protezde olduğu gibi diz protezinde de belli bir süre sonra revizyon ihtiyacı duyulur. Yani konulmuş olan protez yenisi ile değiştirilir. Revizyon ameliyatları herzaman için ilk ameliyattan daha büyük bir ameliyattır ancak yine de sonuçları iyidir.
Diz Protezi Ameliyatının Riskleri Nelerdir?
Herşeyden önce unutulmamalıdır ki hiçbir cerrahi müdehale risksiz değildir. Diz protezi ameliyatındaki riskler kalça protezine benzer şekilde başlıca; enfeksiyon, kan pıhtısı oluşumu (emboli), kanama, anesteziye bağlı ya da kullanılan ilaçlara bağlı komplikasyonlardır. Ayrıca protezde gevşeme, protez çevresi kırıklar da olası komplikasyonlardandır.
%5 civarında olan genel komplikasyonların çoğu tedavi edilebilir sorunlardır. Hayatı tehdit eden komplikasyon görülme riski çok daha düşüktür. Esas olan ve yapılması gereken bunlardan korunmak için gerekli tedbirlerin alınmasıdır. Ameliyat öncesi dönemde hastanın iyi değerlendirilip ek problemleri varsa gerekli önlemlerin alınması, kan sulandırıcı ilaçların kullanımı, varis çorapları giydirilmesi, ameliyat önce ve sonrasında uygun antibiyotiklerin verilmesi ile komplikasyonlar minimuma indirilir.
Diz Protezi Ameliyatı Ne Zaman Yapılmalıdır?
Diz protezi ameliyatı acil bir ameliyat olmadığı gibi aceleye getirilecek bir ameliyat da değildir. Hastanın ek problemleri araştırılmadan ve varsa bunlar düzeltilmeden diz protezi ameliyatı yapılmamalıdır.