Artroskopi kelimesi Latinceden türetilmiştir. Artros[eklem] ve skopi [gözlemek]kelimelerinden oluşur. ‘Eklemin içine bakmak’ demektir. Eklem içerisindeki bozuklukları görüntülemek amacıyla özel bazı aletler yardımı ile eklem içinin görüntülenmesidir.
Sadece teşhis amacıyla yapılan artroskopiye ‘diagnostik ( tanısal ) artroskopi’ , tedavi amacıyla yapıldığında ‘cerrahi artroskopi’denir.
Artroskopi Hangi Eklemlere Yapılabilir?
Özellikle diz, omuz, dirsek, el bileği, ayak bileği, kalça olmak üzere birçok eklemdeki rahatsızlıkların tedavisinin yapılabilmesine olanak tanır.
Eklem içerisine yarım santimlik küçük deliklerden girilir ve kalem inceliğinde aletler yardımı ile işlem gerçekleştirilir. Bu kadar küçük deliklerden yapılması nedeniyle ‘anahtar deliği ameliyatı’ şeklinde de bilinir. Eklem içerisine sokulan aletlerin birinin ucunda ışık kaynağı ve kamera vardır ayrıca eklem içerisi suyla doldurulur ve optik sistem aracılığıyla görüntüler video ekranına aktarılır. Eklem içi görüntü 6-10 kat büyütüldüğü için mevcut yapılar ve hastalıklar daha ayrıntılı değerlendirilir. Diğer açılan delik ya da deliklerden cerrahi işlem yapmak için gerekli küçük aletler sokulur ve işlem video ekranına bakılarak yapılır. Çoğu zaman anestezi ve pozisyona bağlı olarak hastalar da istedikleri takdirde ekrandan yapılanları izleyebilirler. Görüntüler videoya kaydedilir ve tercihan bir kopyası hastaya verilir.
Artroskopi İçin Nasıl Bir Anestezi Uygulanır?
Artroskopinin yapılacağı bölgeye göre anestezi şekli belirlenir. Örneğin diz veya ayak bileği artroskopisi yapılacaksa hasta tamamen uyutulabileceği gibi sadece belden aşağısının uyuşturulması veya sadece ameliyat edilecek bacağın uyuşturulması yöntemleri uygulanabilir. Omuz veya el bileği artroskopisi yapılacaksa yine hasta tamamen uyutulabilir ya da omuzdan aşağısı uyuşturulabilir. Kalça artroskopisinde genellikle genel anestezi yani tamamen uyutma tercih edilmektedir. Ancak anestezinin şekline öncelikle hastanın genel durumuna, eşlik eden hastalıkların bulunup bulunmamasına göre karar verilir.
Artroskopi Ameliyatı Ne Kadar Sürer?
Artroskopi yapılan bölgeye ve hastalığa göre değişmekle birlikte diz artroskopisi ortalama 20 dakika ile 1 saat arası sürer. Omuz artroskopisi ve kalça artroskopisi de benzer sürelere sahiptir ancak hastanın hazırlık ve pozisyon verme süresi biraz daha fazla zaman alır.
Diz Artroskopis Hangi Hastalıklarda Yapılır?
- Menisküs yırtıkları için
- Eklem kireçlenmelerinin temizlenmesinde
- Ön çapraz bağ tamiri ve arka çapraz bağ tamiri için
- Eklem içi serbest cisimleri çıkarmak için (kıkrdak parçaları, yabancı cisimler vs)
- Patella (diz kapağı = ayna kemiği) problemlerinde
- Septik artrit (dizde enfeksiyon) durumunda
- Ekleme uzanan bazı kırıkların tedavisi için
- Kıkırdak hasarlarının tedavisinde
Omuz Artroskopisi Hangi Hastalıklarda Yapılır?
- Omuz tekrarlayan çıkıklara bağlı omuz patolojileri – instabilite
- Bankart tamiri için
- Subakromiyal sıkışma sendromu ( impingement ) – subakromial dekompresyon – akromioplasti
- Rotator manşet yırtıkları ( omuzda kas yırtığı )
- Donuk omuz ( frozen shoulder )
- Kireçlenmeler
- Yabancı cisimler
Dirsek Artroskopisi Hangi Hastalıklarda Yapılır?
- Dirsek içi yabancı cisimler
- Aşırı kullanma veya travmaya bağlı hastalıkları
- Kıkırdak problemleri
- Kireçlenmeler
- Eklem sertlikleri
Kalça ArtroskopisiHangi Hastalıklarda Yapılır?
- Eklem içi yabancı cisimler
- Kıkırdak sorunları
- Labrum lezyonları
- Femoroasetabular sıkışma ( impingement ) sendromu (FAS)
El Bileği Artroskopisi Hangi Hastalıklarda Yapılır?
- TFCC (triangular fibrokartilaj kompleksi = el bileği menisküsü) yaralanması
- El bileğinde eklem içi kırıklardan sonra eklem yüzünün değerlendirilmesi ve düzeltilmesi için
- Septik artrit ( eklem iltihabı )
- Bazı romatizmal hastalıklarda sinovitin temizlenmesi için
Ayak Bileği Artroskopisi Hangi Hastalıklarda Yapılır?
- Ayak bileği artrit ( kireçlenme )
- Futbolcu ayak bileği (anterior ayak bileği sıkışması – impingement)
- Lateral bağ rekonstrüksiyonu ( yan bağ tamiri )
- Bazı eklem içi kırıklarda
- Ayak bileği içinde eklem faresi ( loose body = yabancı cisim ) çıkarılması
- Talus OCD
- Sinovit ( eklem içi sıvı birikimi )
Artroskopi Sonrası İyileşme Süresi Ne Kadar? Hastanede Yatış Süresi Nedir ?
Genellikle artroskopi sonrası hastalar aynı gün içerisinde ya da ertesi sabah taburcu edilebilirler. Yapılan işlemin niteliğine göre süre değişebilir. Örneğin küçük bir menisküs yırtığının artroskopik yöntemle tedavisi sonrası hastalar aynı gün ayağa kalkıp desteksiz tam yük vererek yürüyebilir. Ancak eğer menisküs yırtığının tedavisi basit bir menisektomi ( menisküsün yırtık kısmının alınması ) yöntemi ile değil de menisküs tamiri yani dikilmesi yoluyla yapılırsa ( mümkün ise ve cerrahın bu konuda tecrübesi varsa menisküs tamiri tercih edilmelidir çünkü menisküs lerin korunması ileride gelişebilecek kireçlenme durumunun önüne geçebilmek için önemlidir ) , ya da menisküs ile birlikte kıkırdaklara da müdehale edilmişse bu süre değişkenlik gösterir.
Omuz artroskopisinde de hastanede yatış süresi benzerdir. Yapılan işleme göre ameliyat sonrası dönemde belli bir süre kol askısı kullanmak ve sonrasında fizik tedavi görmek gerekecektir.
Ayak bileği artroskopisi sonrası 1. gün egzersiz başlanır hasta koltuk değnekleri ile yük vermeden yürütülür. Ayak bileği artroskopisi sonrası ayak bileği elastik bandaj ile sarılır. Ameliyat günü ya da ertesi gün taburcu edilir.
El bileği artroskopisi sonrası genellikle aynı gün taburcu edilir. El bileği artroskopisi sonrası el bileğini sabit tutacak bir atel ,ya da el bilekliği uygulanabilir. Artroskopi sonrası parmakların hemen kullanılması istenir. Ek problemi yoksa ve beraberinde başka bir girişim yapılmamış ise hastalar 7-10 gün sonra normal aktivitelerine geri döner.
Kalça artroskopisi sonrası genellikle ertesi gün hastalar taburcu edilir. Kemiğe de müdehale edilen bazı durumlarda stres kırığı gelişmesini önlemek için belli bir süre tam yük vermeden koltuk değnekleri ile yürümesi gerekir. Ancak kalça artroskopisi sonrası erken dönemde kalça hareketlerinin başlanması gerekir.
Artroskopinin Avantajları Nelerdir? Neden Artroskopi ?
- Kesiler yarım santim civarındadır kozmetik açıdan yüz güldürücüdür
- Yara problemleri ve enfeksiyon riski açık cerrahiye göre çok çok düşüktür
- Yatış süresi kısadır.
- Artroskopi sonrası rehabilitasyon hızlıdır.
- Spora dönüş süresi artroskopi sonrası çok daha kısadır.
- Artroskopi sonrası iş başı yapabilme süresi kısadır. Daha az iş gücükaybına neden olur